Corona maakt sinds het voorjaar van 2020 zo’n beetje overal de dienst uit. Ook de transportsector ontkomt er niet aan. Hoewel transport en logistiek niet stilstaat, ontloopt de branche de effecten van de crisis niet. Toch zijn er ook grote verschillen, juist binnen deze ene sector. Waarom? Door de grootte ervan. Het omvat niet alleen goederenvervoer, maar óók die van personen, zowel over land als over zee en in de lucht. In deze blog wordt de spotlight vooral op het goederenvervoer gezet en hoe dit deel van de sector de afgelopen 1,5 jaar is doorgekomen.
Vooropgesteld: voor de transportsector had 2020 vele malen erger kunnen verlopen. De branche kreeg dan wel een krimp van 11,6% voor de kiezen, volgens het Economisch Bureau van ING een “historische grote volumedaling” én de sterkte daling sinds de economische crisis van 2009, maar de werkgelegenheid groeide óók. Tussen februari en juli 2020 zelfs met 2%. Het personenvervoer en de luchtvaartsector kregen de hardste klappen te verduren.
In het goederenvervoer bleef het beperkt tot een stevige dip in het begin van 2020. Bewijs dat er in de verschillende deelsectoren van de transportbranche grote verschillen merkbaar zijn. Transport en logistiek van goederen maakt hiervan echter veruit het grootste deel (75%) uit. En daarmee ging het dus een stuk beter. Het aantal vacatures voor vrachtwagenchauffeur was in het najaar van 2020 op hetzelfde niveau als vóór de pandemie. Een groot tekort was er op dat moment vooral in het zuiden en westen van ons land.
In het voorjaar van 2021 was een groot deel van de logistieke sector terug op het niveau waar ze waren vóór de crisis. Het herstel, zo was de prognose aan het begin van het jaar, zou de afgelopen zomer intreden. Vooral dankzij de enorme vraag naar consumentengoederen kon de branche op minder negatieve cijfers rekenen. Het aantal faillissementen en bedrijfsopheffingen lag medio 2021 nog steeds laag, wat een goed teken is. Dankzij beheersbare kosten, snel herstel en efficiëntie, bijvoorbeeld in de vorm van minder files, viel het financieel mee voor bedrijven in transport en logistiek.
Aan het begin van dit jaar hadden bedrijven in de transportsector weinig hoop op omzettoename, hoewel zij geen angst hadden voor een afname van het aantal personeelsleden. Toch, zo stelde de Rabobank aan het begin van het jaar, lijken de bedrijven die voor de coronapandemie goed presteerden zich er aardig doorheen te slaan. Ook mede dankzij omvang van bedrijven in de transportsector.
Al met al tot nu geen slecht verhaal. Toch kampte een deel van de transportsector met de gevolgen van de sluiting van de evenementen branche, horeca en winkels. Ondanks dat horeca en niet-essentiële winkels gedurende een periode minimaal werden bevoorraad, is en was er extra vraag vanuit supermarkten, webwinkels en pakketbezorgers. Consumenten bestellen nog steeds volop producten en met het wisselend aanscherpen van de corona maatregelen zal dit zeker niet snel afgelopen zijn.
Daarnaast lopen de kosten in de loop van dit jaar op: de prijzen van energie, materialen én brandstof stijgen. Ten slotte loopt de wachttijd voor levering van materialen op en ook dit kost geld. In 2022 zetten de prijsstijgingen door, is de verwachting. Zo zullen de transport- en logistiekkosten met respectievelijk 8 en 9 procent stijgen. Ondernemersorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) ziet deze tendens ook op andere plekken in de transport- en logistieksector.
Ook op het gebied van personeel is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. De lonen stijgen, bijvoorbeeld door betere cao-voorwaarden en schaarste op de arbeidsmarkt. Het is bovendien niet te voorkomen dat medewerkers zich ziek melden, doordat ze ziek zijn of in quarantaine zitten. De voorspelling is dat dit tekort de komende jaren alleen maar zal toenemen. Vergrijzing en toenemende gezondheidsklachten zorgen voor een vervelende combinatie, waarvan het maar de vraag is of deze volledig gecompenseerd kan worden door nieuwe krachten. Bovendien is de transportsector geen populaire branche. Betere lonen en arbeidsvoorwaarden kunnen in de toekomst het verschil maken.
Te midden van corona en de gevolgen hiervan mag één ding niet vergeten worden: brexit. Ook dit blijft effect houden op de transportsector. Structurele veranderingen als gevolg krijgen vorm. Zo zorgen douanecontroles voor vertraging aan de grens, wat voor sommige bedrijven tot omzetverlies lijdt. ‘Trailers en vrachtwagens worden zo niet efficiënt ingezet’, aldus Albert Jan Swart, Sectoreconoom Transport & Logistiek bij ABN Amro. In- en uitvoeren van producten neemt meer tijd in beslag, en er komen meer administratieve handelingen om de hoek kijken. Brexit zorgt daarnaast voor een onzekere toekomstige relatie met het Verenigd Koninkrijk en dit doet de sector geen goed.
En dan op naar 2022. De Rabobank voorspelt een volledig herstel en ook ABN Amro voorspelde al een volumegroei van 3,5% voor de gehele sector. Dit beeld wordt mede bepaald door de gunstige ontwikkeling in de (internationale) groothandel en industrie. Natuurlijk is dit afhankelijk van het verloop van de crisis en de daarmee gepaarde maatregelen. We zijn er helaas nog niet, zo blijkt uit het verscherpen van de regels in het najaar van 2021. De ontwikkeling hiervan heeft effect op alle sectoren en zo ook op transport. Wanneer bepaalde branches (weer) op slot gaan, kan dit nadelige effecten hebben. Toch heeft de transportsector zich tot nu toe goed door de crisis heen geslagen en is de hoop dat dit, ondanks de onzekerheid van de komende periode, het verhaal zal blijven.